ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանն այսօր Ազգային ժողովում ներկայացրել է կառավարության ծրագիրը 2017-2022 թթ. համար: Banks.am-ը ստորեւ ներկայացնում է վարչապետի՝ տնտեսությանն առնչվող առավել հետաքրքրական դիտարկումները:

ՀՆԱ-ի 5% աճ

Մեր ապագան կառուցելու, մեր անվտանգությունը ապահովելու համար մենք պետք է ունենանք զարգացած տնտեսություն:

Տնտեսական զարգացումը իր հետ բերելու է նոր աշխատատեղեր, որն էլ մեր քաղաքացիներին ապահովելու է երկարաժամկետ եւ կայուն եկամուտ՝ կրթություն ստանալու, տուն կառուցելու, ընտանիք կազմելու, հանգստանալու, եւ ամենակարեւորը՝ մեր երեխաների ապագան կերտելու հնարավորություն:

Առաջիկա հինգ տարիների ընթացքում Հայաստանի տնտեսական աճը հիմնված կլինի տնտեսության ներքին ռեսուրսների արդյունավետ եւ խելացի օգտագործման եւ արտաքին աշխարհում մրցունակության բարձրացման վրա: Արդյունքում պետք է ապահովենք ապրանքների եւ ծառայությունների արտահանման ծավալների աստիճանական ավելացում՝ արտահանում/ՀՆԱ հարաբերությունը հասցնելով 40-45%:

Կառավարությունն աշխատում է այս ուղղությամբ:

- Օրենսդրությամբ 22 անգամ կրճատել ենք փոքր եւ ոչ ռիսկային համարվող արտահանող ընկերություններին ԱԱՀ-ի գերավճարի վերադարձման ժամկետները՝ դրանք գործող 90 օրվա փոխարեն դարձնելով 4 օր:
- Էապես պարզեցրել ենք սեզոնային մրգերի արտահանման վարչարարությունը: Ինտենսիվ բանակցությունների արդյունքում ավելացրել ենք հայկական գյուղարտադրանքի արտահանումը եւ վաճառքը Ռուսաստանի 3 խոշորագույն ցանցերում:
- Թեթեւ արդյունաբերությունում ապահովում ենք պատվերներով տեղական արտադրողներին, որոնք նույնիսկ երբեմն հրաժարվում են պատվերներից՝ հզորությունների պակասի պատճառով: Այժմ աշխատում ենք ոլորտի կարողությունների մեծացման եւ արտադրանքը արտասահմանյան ցանցեր հասցնելու ուղղությամբ:
 
Պետք է արձանագրեմ, որ 2017թ. առաջին հինգ ամսվա արդյունքները համեմատած 2016թ. նույն ժամանակաշրջանի նկատմամբ վկայում են այն մասին, որ մենք ճիշտ ուղու վրա ենք, քանի որ արձանագրել ենք արտահանման մոտ 21% աճ՝ հիմնականում մշակող արդյունաբերության հաշվին:

Աշխատանքներն ընթանում են նաեւ հիմա.

- պարզեցնելու ենք ծագման երկրի հավաստագրերի տրամադրման եւ երկակի նշանակության ապրանքների արտահանման ընթացակարգերը,
- ներդնելու ենք Եվրոպական միության GSP+ արտոնյալ առեւտրային ռեժիմի շրջանակում ապրանքների ծագման ինքնահավաստագրման նոր էլեկտրոնային համակարգը,
- թիրախային շուկաներում հայկական ապրանքների արտահանման զարգացման նպատակով իրականացնելու ենք արտահանող ու ներմուծող ընկերությունների համագործակցության ձեւավորում,
- Հայաստանում ստեղծելու ենք այնպիսի գործարար միջավայր, որտեղ գործարարն իրեն հարմարավետ զգա:  

Ներկայացնեմ այս ուղղությամբ արդեն իսկ իրականացրած մի քանի միջոցառումներ.  

- հարկային եւ մաքսային անաչառ վարչարարությամբ խթանել ենք ազատ մրցակցությունը,
- ներկայացրել ենք օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթ՝ գործունեության 14 տեսակներով զբաղվելու համար լիցենզիայի պահանջը փոխարինելով ծանուցմամբ,
 - նախարարություններում ներդնում ենք թեժ գծեր, որոնք հնարավորություն են ընձեռում մեր քաղաքացիներին եւ գործարարներին ստանալ տեղեկություններ, տալ առաջարկություններ եւ հնչեցնել իրենց դժգոհություններն ու բողոքները,
 - աստիճանաբար վերացնում ենք մաքսային սահմանին ԱԱՀ-ի կիրառումը` ներմուծվող արտադրական նշանակության սարքավորումների եւ հումքի համար,
 - պարզեցրել ենք ներմուծման ընթացակարգերը` ավելացնելով գործարքի գնի մեթոդով մաքսային արժեքի որոշման դեպքերը։   

Ծրագրով գործարար միջավայրի բարելավման ուղղությամբ իրականացնելու ենք համալիր միջոցառումներ՝ Հայաստանը Համաշխարհային բանկի Doing Business զեկույցում 20 լավագույն երկրների շարքում ընդգրկելու համար: Այդ նպատակով միայն այս տարի իրականացնելու ենք 49 միջոցառում եւ գործընթացը լինելու է շարունակական:

Առաջիկայում իրականացվելիք աշխատանքներից են՝

- կկրճատվեն էլեկտրականության միացման ժամկետները եւ գործընթացները,
- թիրախային համայնքներում կկիրառվի քաղաքաշինական թույլտվությունների տրամադրման էլեկտրոնային համակարգը,
 - իրավաբանական անձանց պետական գրանցման գործընթացն ամբողջությամբ հնարավոր կլինի իրականացնել էլեկտրոնային եղանակով եւ կներդրվի էլեկտրոնային բիզնես ռեգիստրի համակարգ,
- կներդրվի շրջանառության հարկի հաշվարկման ինքնաշխատ համակարգը,
- կներդնենք բիզնես օմբուդսմենի ինստիտուտը:

Ծրագրի գլխավոր թիրախները

Կառավարության ծրագրի առանցքային թիրախներն են.

- զարգացած երկրների նկատմամբ տնտեսական աճի առաջանցիկ տեմպերի ապահովում` միջին հաշվով ՀՆԱ շուրջ 5%-ի չափով,
- արտահանման աճի տեմպերի ապահովում՝ ապրանքների եւ  ծառայությունների արտահանման մասնաբաժինը ՀՆԱ-ում հասցնելով 40-45%-ի,  
- աղքատության կրճատման ապահովում՝ իջեցնելով այն 12 տոկոսային կետով,
 - երկրի մրցունակության չնվազման պայմաններում անվանական նվազագույն աշխատավարձի 25% աճի ապահովում,
- hարկային եւ մաքսային վարչարարության շնորհիվ առաջիկա 5 տարիներին ընթացքում հարկային եկամուտների եւ ՀՆԱ-ի հարաբերակցության 2,5 տոկոսային կետով աճի ապահովում:

Պարզեցված հարկային համակարգ՝ բարեխիղճ գործարարների համար

Հարցումները վկայում են, որ հարկային եւ մաքսային ոլորտներում նվազել են ստուգումների քանակը եւ փող շորթելու դեպքերը: Մաքսիմալ պարզեցնում ենք համակարգը բարեխիղճ գործարարների համար եւ նույնքան էլ դժվարացնում ենք անբարեխիղճ հարկատուների համար: Հայտարարել ենք եւ նախապատրաստում ենք այս ոլորտի երկրորդ սերնդի բարեփոխումները, որի ընթացքում.

ա. հարկային հսկողության գործընթացի կազմակերպվելու է այնպես, որ ապահովվի հարկային մարմնի կողմից իրականացվող ստուգումների քանակի եւ հարկ վճարողների թվաքանակի հարաբերակցության հետեւողական կրճատում,
բ. կներդրվի մաքսային հսկողության «կապույտ ուղի» ընթացակարգը՝  սահմանային հսկողությունը աստիճանական տեղափոխելով հետբացթողումային փուլ,
գ. կատարելագործվելու է մաքսային հսկողության համակարգը՝ ապահովելով մաքսային ձեւակերպումների վրա ծախսվող ժամանակի կրճատում,
դ. գործարկվելու է կամերալ ուսումնասիրությունների իրականացման էլեկտրոնային համակարգը:

Տնտեսական ակտիվության ավելացման եւ հարկային կարգապահության ավելացման շնորհիվ հարկային եկամուտներն այս տարի աճել են շուրջ 8,4%-ով, ինչը մեզ հնարավորություն տվեց ստեղծել հավելյալ միջոցներ: Այդ հավելյալ միջոցների հաշվին ապրիլին մի շարք կարեւորագույն ծրագրերի ուղղությամբ բյուջետային ծախսերն ավելացրեցինք 57 մլրդ դրամով:

Սա աննախադեպ երեւույթ է, երբ բյուջետային ծախսերն ավելացվում են տարվա չորրորդ ամսին, ու չնայած նրան, որ դեռեւս քարոզարշավի ընթացքում մենք հասկանում էինք, որ ի վիճակի ենք լինելու դա անել, մենք դա արեցինք ընտրություններից հետո միայն, որպեսզի որեւէ մեկը մեզ չկասկածի պոպուլիզմի մեջ:

Ներդրումային քաղաքականություն

Բարենպաստ գործարար միջավայրի ստեղծումն իր հետ բերում է ներդրումների աճ: Ներդրումների ներգրավման գործընթացը երկարատեւ եւ մանրակրկիտ աշխատանք է: Այն ենթադրում է մանրամասն նախապատրաստական աշխատանք, հետազոտություն եւ բանակցություններ:

Ներդրումային քաղաքականությունը իրականացնելու ենք երեք հիմնական ուղղություններով.

- ներդրողների պաշտպանության եւ երաշխիքների տրամադրման ինստիտուտների ամրապնդում,
- ընդհանուր ներդրումային միջավայրի բարելավման քաղաքականությանը զուգահեռ՝ ոլորտների եւ ներդրողների հետ թիրախավորված անհատական աշխատանք,
- ստեղծարար եւ ինովացիոն տեխնոլոգիական զարգացման խթանում բոլոր ոլորտներում:

Քայլեր՝ Հայաստանը ճանաչելի դարձնելու ուղղությամբ

Ուզում եմ անդրադառնալ նաեւ զբոսաշրջության զարգացմանը: Պետք է աշխատենք Հայաստանը ճանաչելի դարձնել աշխարհին եւ ցույց տանք այն լավագույնը, որ մենք կարող ենք առաջարկել զբոսաշրջիկին:

Անցած ամիսների ընթացքում իրականացվել են բազմաթիվ քայլեր մեր երկիր այցելուների թիվը ավելացնելու ուղղությամբ.

- վերագործարկվել է Գյումրու օդանավակայանը, որտեղից թռիչքներ Է իրականացնում առաջին բյուջետային ավիաընկերությունը եւ որտեղ բազավորվել է հայկական  ավիաընկերություն,
- մի շարք ավիաընկերություններ մուտք են գործել հայաստանյան շուկա, ավելացել են մի շարք նոր ուղղություններ: Ավելացել է գրեթե բոլոր ավիաընկերությունների թռիչքների հաճախականությունը դեպի Երեւան,
- իրականացրել ենք դեպի Հայաստան մուտքի վիզայի վերացում կամ դյուրացում 8 երկրների քաղաքացիների համար եւ այս գործընթացը լինելու է շարունակական:

Զբոսաշրջիկների թվի աճ

2017թ. շուրջ 30%-ով աճել է Հայաստան ընդհանուր այցելությունների թիվը:

Ապագային միտված՝ կառավարությունը նպատակադրում է 2017-2022 թթ. իրականացվելիք  քայլերի եւ միջոցառումների արդյունքում տարեկան զբոսաշրջային այցելությունների թիվը հասցնել առնվազն 3 մլն-ի: Ձմեռային հանգիստը աշխուժացնելու համար տարբեր ծրագրեր ենք իրականացնելու Ծաղկաձորում, Ջերմուկում: Սեւանա լճի ափամերձ հատվածը վերափոխելով՝ ապահովելու ենք հանգստի նոր որակ: Աշխատելու ենք այլ քաղաքներից դեպի Հայաստան ուղիղ չվերթների քանակը եւ աշխարհագրությունը ավելացնելու ուղղությամբ:

Հայաստանի թվային օրակարգը

Մրցունակ եւ նորարար տնտեսություն ունենալու համար կառավարությունը մշակելու եւ կյանքի է կոչելու Հայաստանի թվային օրակարգը, որը հիմք կհանդիսանա մեր տնտեսության տրանսֆորմացիայի եւ հետագա զարգացման համար։

Քսանմեկերորդ դարում առանց դինամիկ թվայնացման, առանց միջավայրին անընդհատ խելացի կերպով ադապտացվելու, հնարավոր չէ ժամանակին համընթաց քայլել:

Թվային օրակարգը կանդրադառնա մեր կյանքի բոլոր ոլորտներին՝ պետական համակարգին, ենթակառուցվածքներին, տնտեսությանը, կրթությանը, գիտությանը, առողջապահությանը։

Թվային օրակարգում նոր տեխնոլոգիաների այնպիսի օգտագործումն է, որի արդյունքում, օրինակ, բժշկին հասանելի է ձեր բժշկական ինֆորմացիան, որ ցրված է բազմաթիվ բուժհիմնարկներով, որտեղ դուք եղել եք տարիների ընթացքում:

Թվայնացումը թույլ է տալիս համադրել համայնքները բազմաթիվ չափանիշներով: Արդեն իսկ նման վերլուծություններ անում ենք: Չեք պատկերացնի, թե ինչ հստակ է երեւում որ ինստիտուտներն են աշխատում, որտեղ է անհրաժեշտ խթանում, իսկ որտեղ՝ վիրահատական միջամտություն:

Թվային առեւտուրը պատշաճ փաստաթղթերի առկայության դեպքում արտահանողին հնարավորություն է տալիս խուսափել անհարկի ձգձգումներից ոչ միայն այստեղ, այլեւ արտահանման շուկաներում:

Տնտեսության ստաբիլացում

Այսօր չեմ անդրադառնա բոլոր ոլորտներին, սակայն ասեմ, որ ծրագիրը մանրամասն ներկայացնում է կառավարության մոտեցումները եւ քայլերը, եւ բոլոր ոլորտներում ունենք համակարգային լուծումներ, որոնք ապահովելու են տվյալ ոլորտի կայուն եւ հիմնովին զարգացումը, մեր միջավայրը դարձնելու հասկանալի եւ կանխատեսելի:

Այս տեմպերը եւ աշխատաոճը պահելով՝ այս տարի ունենալու ենք տնտեսության ստաբիլացում եւ անցում ենք կատարելու երկարաժամկետ եւ կայուն զարգացման՝ արդյունքում փոխելով մեր քաղաքացու կյանքի որակը: