Տնտեսական զարգացման նախաձեռնությունների կենտրոնն ուսումնասիրել է ներդրվող գույքահարկի հարկման նոր համակարգը:

«Ներկայումս գործող օրենսդրության համաձայն՝ շենքերը, շինությունները եւ հողամասերը հարկվում են հաշվարկված կադաստրային արժեքների հիման վրա: Կառավարությունը քննարկում է գույքահարկի եւ հողահարկի օրինագծի ընդունման նոր տարբերակը (հանդես կգա որպես միասնական անշարժ գույքի հարկ), որի նպատակն անշարժ գույքի հաշվարկված կադաստրային արժեքները վերանայելն է՝ այն մոտեցնելով գույքի շուկայական գնին: Այսինքն` նոր օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո շուկայական արժեքը հարկվելու է շուկայական գնով»,- ասված է հետազոտությունում:

Անշարժ գույքի շուկայական գնին մոտեցված արժեքի հիման վրա անշարժ գույքի հարկման նպատակով ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը ներկայումս ընթացող հարկային բարեփոխումների երկրորդ փուլի շրջանակում՝ 2019թ. երկրորդ կեսին, նախատեսում է անցնել ՀՀ հարկային օրենսգրքում համապատասխան փոփոխությունների մշակմանը՝ ՀՀ անշարժ գույքի կադաստրի կոմիտեի կողմից օրինագծի շուրջ աշխատանքներն ավարտելուց հետո:   

Տնտեսական զարգացման նախաձեռնությունների կենտրոնում նշում են, որ նախագծի ընդունումը պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների բյուջեներում հանգեցնելու է եկամուտների ավելացման: Այսինքն՝ ակնկալվում է գույքահարկի եւ հողի հարկի գծով հավաքագրվող մուտքերի աճ՝ հողի եւ գույքահարկի գծով բարձրացնելու հաշվին, որը վճարելու են ՀՀ-ում գույքի սեփականատեր հանդիսացող (ֆիզիկական եւ իրավաբանական) անձիք:  

Նախագծի հիմնավորման համաձայն՝ եկամուտների ավելացում կարող է տեղի ունենալ նույնիսկ գործող դրույքաչափերի եւ հարկման շեմերի նվազման պարագայում՝ բազային արժեքի հաշվին: Շուկայական արժեքի հաշվարկի բանաձեւում մեկ քառակուսի մետր մակերեսի համար բազային, միասնական արժեք ընդունվելու է 700 000 դրամը՝ նախկին 255 000 (քարե շինությունների) եւ 230 000 (երկաթբետոնե շինությունների) դրամի փոխարեն:

Մյուս կողմից, շենքերի տարածագնահատման (գտնվելու վայրի)՝ գոտիականության գործակիցներն են հիմնականում պայմանավորելու միանման պարամետրեր ունեցող գույքի շուկայական արժեքը, որի հիման վրա հաշվարկվելու է գույքահարկի մեծությունը, գնի վրա ազդելու է նաեւ գույքի մեկ գոտուց մյուսին անցումը, գոտիների գործակցի վերանայումը եւ այլն՝ անկախ նրանից, թե ինչպիսի դրույքաչափեր կկիրառվեն:

Որոշման նախագծի Հավելված 5-ում ներկայացված մեթոդաբանության, ինչպես նաեւ առկա հարկման շեմերի եւ դրույքաչափերի հիման վրա ՏԶՆԿ-ի կողմից կատարված հաշվարկներից կարելի է եզրահանգել հետեւյալը՝

1.    Նոր մեթոդաբանությամբ Արաբկիր (նոր նախագծի համաձայն երրորդ գոտում) եւ Նոր Նորքի վարչական շրջանների (նախագծի համաձայն հինգերորդ գոտում) քարե շենքի 2-3 հարկերում գտնվող 2 եւ 3-սենյականոց բնակարանների (նույն շահագործման տարիք ունեցող) համար վճարվող գույքահարկերի չափը կավելանա առնվազն 10 անգամ (15 եւ ավելի անգամ Արաբկիրի բնակարանի դեպքում, 13 եւ ավելի անգամ Նոր Նորքի բնակարանի դեպքում): Հետեւաբար, Արաբկիր վարչական շրջանի երրորդ գոտում գտնվող բնակարանի գույքահարկն ավելի շատ է թանկանալու, քան Նոր Նորքի վարչական շրջանի հինգերորդ գոտիում գտնվող բնակարանը, որը հիմնականում բացատրվում է շենքերի տարածագնահատման (գտնվելու վայրի) գոտիականության գործակիցներով:

2.    Այն բնակարանների սեփականատերերը, որոնց բնակարանների կադաստրային արժեքը չի գերազանցում 3 մլն դրամը, ներկայում ընդհանրապես գույքահարկ չեն վճարում, իսկ նոր մեթոդաբանությամբ Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանում (նոր մեթոդաբանությամբ յոթերորդ գոտում) գտնվող 2-սենյականոց բնակարանի համար կվճարեն շուրջ 7000 դրամ գույքահարկ:

3.    Գոտիականության եւ գործակցի պահպանման դեպքում ք. Երեւանում առաջին գոտում միանման բնակարանի գույքահարկի չափի փոփոխությունն ավելի քիչ է լինելու, քան այլ վարչական շրջաններում գտնվող բնակարանների գույքահարկի փոփոխությունը:

4.    Նշենք, որ շինությունների եւ բնակարանների գույքահարկի բարձրացման տեսանկյունից ամենամեծ չափի փոփոխությունը գրանցվելու է բնակարանների եւ առանձնատների վրա, ինչպես նաեւ հասարակական նշանակության շինությունների վրա: Իսկ արտադրական նշանակության շինությունների պարագայում գույքահարկի փոփոխությունը կլինի համեմատաբար ավելի քիչ՝ շուրջ 4-5 անգամ:  

        - Շենքերին հարակից 100մ2 եւ 3.5 մետր բարձրությամբ խանութ ունեցողի գույքահարկը Կենտրոնում (2-րդ գոտի) կբարձրանա 8.6 անգամ, Արաբկիրում (4-րդ գոտի) 11.5 անգամ, իսկ Շենգավիթում (7-րդ գոտի)՝ 11.8 անգամ:

        - Շենգավիթում գտնվող արտադրական նշանակության շինությունների դեպքում, որոնց մակերեսը պայմանականորեն կազմում է 500մ2, գույքահարկը կբարձրանա շուրջ 4.9 անգամ: Ջրվեժ համայնքում նմանատիպ շինությունների գույքահարկի չափը կբարձրանա շուրջ 4 անգամ:

ՀՀ այն ընտանիքը, որը բնակվում է Մալաթիա-Սեբաստիա վարչական շրջանի ծայրամասում եւ գումարային եկամուտը չի գերազանցում 150 000 դրամը, առկա օրենսդրության համաձայն ընդհանրապես գույքահարկ չի վճարում, իսկ նոր փոփոխությունների համաձայն 2-սենյականոց բնակարանի համար կվճարի առնվազն 7000 դրամ-ի չափով գույքահարկ, այն դեպքում, երբ նրա եկամուտները չեն փոխվի՝ գումարած նաեւ բարձրացված ակցիզային հարկով հարկվող ապրանքների սպառումը:

«Այսպիսով՝ կառավարության մոտեցումը հետեւյալն է՝ եթե եկամուտները հարկվելու են համահարթ մոդելի շրջանակներում, ապա գույքը պետք է հարկվի շուկայական արժեքի հիման վրա: Այս համակարգի ներդրման պարագայում, փոփոխությունների ողջ բացասական ազդեցությունն իր վրա հատկապես զգալու է հասարակության առավել խոցելի խավը»,- եզրահանգել են Տնտեսական զարգացման նախաձեռնությունների կենտրոնում: