Banks.am-ի հարցազրույցը մասնավոր կապիտալի կառավարման Movchan's Group ընկերությունների խմբի ավագ վերլուծաբան Վալերի Եմելյանովի հետ

- Հայկական բանկերն ու բրոքերային ընկերությունները սկսել են հարկային ռեզիդենտության մասին տեղեկատվություն հարցումներ անել ռուս հաճախորդներից՝ Ռուսաստանի հետ ֆինանսական տեղեկատվության ավտոմատ փոխանակման նախապատրաստման շրջանակներում: 2024 թվականի առաջին տվյալների փոխանակումը տեղի կունենա 2025 թվականի սեպտեմբերին: Դա, թերեւս, անակնկալ չէր։

- Մեզ համար դա բավական սպասելի իրադարձություն է: Դաշնային հարկային ծառայությունից (ԴՀԾ) ռուսաստանցիների վերաբերյալ նմանատիպ հարցումներ այժմ ստանում են Արաբական Միացյալ Էմիրությունների (ԱՄԷ) բանկերը, դրանք էլ, իրենց հերթին, կապ են հաստատում իրենց հաճախորդների հետ՝ տվյալները ճշտելու համար: Հայաստանի դեպքում խոսքը գնում է տեղեկատվության ավտոմատ փոխանակման մասին: Դա ավելի լայնածավալ գործընթաց է, որը կներառի հայկական բանկերում ռուսաստանցի հաճախորդների ամբողջ շրջանակը:

- Կոնկրետ ի՞նչով են փոխանակվում կողմերը։

- CRS (Common Reporting Standard) տեղեկացումը հարկային մարմինների միջեւ հարկային տեղեկատվության փոխանակման միջազգային ստանդարտ է։ Դա առաջին հերթին ներառում է հաճախորդի նույնականացման տվյալները, տեղեկություններ բանկային հաշիվների եւ դրանց մնացորդների մասին, ինչպես նաեւ տեղեկատվություն այն մասին, թե արդյոք հաճախորդը ստանում է որեւէ ներդրումային եկամուտ (կտրոններ, դիվիդենտներ եւ այլն):

Ռուսաստանի օրենսդրության համաձայն, Ռուսաստանի ռեզիդենտները պարտավոր են Դաշնային հարկային ծառայությանը տեղեկացնել յուրաքանչյուր արտասահմանյան հաշվի բացման մասին, ինչպես նաեւ տարեկան հաշվետվություն ներկայացնել այդ հաշվում միջոցների շարժի վերաբերյալ։ Այս հաշվետվությունը ներառում է տեղեկատվություն այն մասին, թե որքան գումար է եղել հաշվետու տարվա սկզբում, որքան է ավելացել, որքան է պակասել եւ ինչպիսին է եղել վերջնական մնացորդը դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ։ Հաշվետվությունը ներառում է նաեւ բրոքերային հաշիվներում գտնվող ֆինանսական գործիքների (բաժնետոմսեր, պարտատոմսեր, ֆոնդեր) վերաբերյալ հատված։

Ցավոք, մեծ թվով ռուսաստանցի ռեզիդենտներ ծանուցումներ չեն ներկայացնում՝ մտածելով, որ քանի որ փոխանակում չի եղել, ԴՀԾ-ն ոչինչ չի իմանա։ Բայց նույնիսկ փոխանակման բացակայության պարագայում սխալ է ենթադրել, որ Ռուսաստանի հարկային մարմինները երբեք չեն իմանա այլ երկրում ձեր հաշվի մասին, հատկապես, եթե գումարը Հայաստան է փոխանցվում ռուսական բանկերից։

-  Ի՞նչ է լինելու երկրների միջեւ տեղեկատվության փոխանակման մեկնարկից հետո։

- Ռուսաստանի հարկային մարմինները կտեղեկանան ռեզիդենտի արտասահմանյան հաշվի առկայության մասին, որից հետո հարկային տեսուչները, հավանաբար, կսկսեն ստուգել, թե արդյոք արտասահմանյան հաշիվներից ստացվել է եկամուտ եւ արդյոք Ռուսաստանում հարկ է վճարվել այդ եկամուտներից: Նրանք կարող են նաեւ սկսել ստուգել բոլոր գործարքները՝ գործող արժութային սահմանափակումներին համապատասխանելու առումով, որոնք զգալիորեն ավելացել են Ռուսաստանում 2022 թվականից ի վեր: Անօրինական արժութային գործարքների համար նախատեսված են տուգանքներ՝ գործարքների ծավալի 20-ից 40%-ի չափով։

Այդ պատճառով մենք խորհուրդ ենք տալիս պահպանել օրենքի պահանջները, նախքան արժութային գործարքի կատարումը ստուգել դրա համապատասխանությունը գործող արժութային սահմանափակումներին, եւ անհրաժեշտության դեպքում խորհրդակցել ոլորտի մասնագետների հետ։

- Կարո՞ղ է տեղեկատվության փոխանակման ներդրումը Հայաստանը պակաս գրավիչ դարձնել առկա եւ պոտենցիալ հաճախորդների համար։

- Հայաստանը եղել եւ մնում է գրավիչ ֆինանսական հանգույց ռուսաստանյան անձնագրեր ունեցող մարդկանց համար։ Բայց դա պայմանավորված չէ հարկային «առավելություններով»։ Ընդհակառակը, Հայաստանն ունի բարձր թափանցիկության չափանիշներ, եւ բանկային հաշվետվությունները համեմատելի են եվրոպականների հետ։ Ռուսաստանցիների համար տեղական բանկերը գրավիչ են հիմնականում այն պատճառով, որ համաշխարհային շուկաներին հասանելիություն են ապահովում։ Հայաստանը պատժամիջոցներին չի միացել, ուստի բանկերը շարունակում են աշխատել ռուսաստանցի հաճախորդների հետ նույն կերպ, ինչպես մյուս օտարերկրացիների հետ։

Մեր կարծիքով, անգամ ավտոմատ փոխանակման գործարկումից հետո Հայաստանը ամուր դիրք կպահպանի այն երկրների շարքում, որտեղ ռուսաստանցիներին հարմար է բանկային հաշիվներ բացել։ Հայաստանը կայուն ֆինանսական համակարգ, կանխատեսելի ընթացակարգեր եւ անձնական կապիտալը կառավարելու բոլոր հնարավորություններն ունի, այդ թվում՝ արեւմտյան շուկաների գործիքները։