Համաշխարհային բանկը ներկայացնում է Հայաստանում դեկտեմբեր ամսվա տնտեսական զարգացումների համառոտագիրը, որի համաձայն՝ ՀՆԱ-ի աճը մնում է բարձր՝ պայմանավորված մասնավոր սպառմամբ, գնաճը դանդաղորեն աճում է, առեւտրի ոլորտում պակասուրդն ընդլայնվել է՝ տրանսպորտային միջոցների ներկրման ծավալների լուրջ աճի եւ ոսկու արտահանման ծավալների նվազեցման հետեւանքով:

Տնտեսական զարգացումների դեկտեմբերյան համառոտագիրը՝ ստորեւ.

ՀՆԱ-ն կայուն աճել է

2019-ի երրորդ եռամսյակում՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ՀՆԱ-ն կայուն աճել է 7,9 %-ով։ Դրա շնորհիվ մինչեւ 2019-ի սեպտեմբեր ՀՆԱ-ի հանրագումարային աճը՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ հասել է 7,5 %-ի, ինչը հիմնականում պայմանավորված է մասնավոր սպառմամբ։ Կարեւոր է այն հանգամանքը, որ զուտ արտահանումը եւ կապիտալի ձեւավորումը, որը տարվա սկզբին լճացած էր, դրական՝ թեեւ համեստ նպաստ են ունեցել այս աճի առումով:

Արտադրության ոլորտում աճն ապահովել են գլխավորապես (5,5%-ով) առեւտրի եւ ծառայությունների ոլորտները, որոնց հաջորդել է արդյունաբերության (հիմնականում մշակվող արդյունաբերություն (1%), հանքարդյունաբերություն (0,6%) շինարարություն (0,3%)) ոլորտը։

Մշակվող արդյունաբերությունն աճել է 9%-ով, իսկ հանքարդյունաբերության թողարկման ծավալները 18%-ով ավելացել են նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, քանի որ ոլորտը շարունակում է վերականգնվել 2018-ի արտադրական ընդհատումներից։

Գյուղատնտեսության ծավալները շարունակում են կրճատվել։

Տնտեսական ակտիվության ինդեքսի 7,7%-ով բարելավում

Այս միտումները շարունակվել են հոկտեմբեր ամսին. գրանցվել է տնտեսական ակտիվության ինդեքսի 7,7%-ով բարելավում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Հանքարդյունաբերության ոլորտի աճը չափավորվել է՝ սեպտեմբերին գրանցված 70%-ից մինչեւ 30%-ի։ Շինարարության ոլորտի աճը մի փոքր արագացել է՝ հասնելով 5%-ը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, իսկ ծառայությունների ոլորտը շարունակել է արագ ընդլայնվել (նախորդ տարվա համեմատ 12 %-ով)։

2019-ի մինչ այժմ գրանցված տնտեսական լուրջ արդյունքների հիման վրա իրական ՀՆԱ-ի աճի կանխատեսումը բարձրանում է 6,9%-ի:

Նոյեմբերին գնաճը շարունակել է աճել

Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նոյեմբերին գները 1%-ով բարձրացել են՝ նախորդ ամսում գրանցված տարեկան 0,9%-ից, սակայն դեռեւս ՀՀ Կենտրոնական բանկի 4 +/-1,5 թիրախային միջակայքի նվազագույն շեմից ցածր են։
1% գնաճին հավասարապես նպաստում են պարենի, ալկոհոլային խմիչքների, կոմունալ, տրասնպորտային եւ առողջապահական ծախսերը։ 2019-ի մինչ նոյեմբեր գնաճի տարեկան միջին ցուցանիշը շարունակել է մնալ 1,5%։ Նոյեմբերին դրամավարկային պայմանները մնացել են անփոփոխ։

Առեւտրային հաշվեկշիռն ընդլայնվել է

Ներմուծման ծավալների կայուն աճի եւ արտահանման ծավալների չափավոր աճի հետեւանքով առեւտրային հաշվեկշիռն ընդլայնվել է։

Սեպտեմբերին 33%-ով աճից հետո, հոկտեմբերին արտահանման ծավալներն աճել են ընդամենը 1,3%-ով՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Կտրուկ ճշգրտումները պայմանավորված են եղել թանկարժեք քարերի եւ մետաղների (հիմնականում՝ ոսկի) ավելի դանդաղ, թեեւ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ շատ արտահայտված՝ 30% աճով։ Օգտակար հանածոները (պղինձ) կազմում են արտահանման 28%-ը, որին հաջորդում են գյուղմթերքը (23%) եւ թանկարժեք քարերն ու մետաղները (15%)։ Այսպիսով, 2019-ի տասը ամիսներին արտահանման հանրագումարային աճը կազմել է 7,2%։

Ներմուծման ծավալների աճը եւս հոկտեմբերին դանդաղել է, սակայն կազմում է 15%, ինչը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ դեռեւս կենսունակ ցուցանիշ է։ Այս ամենի շնորհիվ ներմուծման ծավալների հանրագումարային աճը 2019-ի առաջին տասը ամիսներին կազմել է 6,2%։

Եթե հանենք տրանսպորտային միջոցների ներմուծումը (որը 70%-ով աճել է), ապա ներմուծման ծավալներն ավելացել են ընդամենը 1%-ով։

Դրամի արժեւորման ճնշումները ցրվում են

Ընդլայնված առեւտրային հաշվեկշռի պակասուրդը մասնակիորեն փոխհատուցվել է արտասահմանից ավելի մեծ դրամական փոխանցումների, զբոսաշրջային մուտքերի, ինչպես նաեւ չգրանցված վերաարտահանման հետեւանքով նվազել են ֆինանսավորման կարիքները։

Այդուհանդերձ, դրամը, որը 2019-ի հունիսից նշանակալի կայուն է եղել, նոյեմբեր ամսվա ընթացքում մոտ 0,3%-ով թուլացել է։ Նոյեմբերին միջազգային պահուստները փոքր-ինչ նվազեցին, սակայն 2,4 մլրդ դոլարն, ըստ պատմական չափանիշների, շարունակում է բարձր ցուցանիշ լինել։

Հոկտեմբերին բյուջեում արձանագրվել է 0,5% տարեկան ՀՆԱ պակասուրդ

Այս կերպ, տարվա սկզբից մինչեւ հոկտեմբեր հավելուրդը նվազել է՝ հասնելով ՀՆԱ-ի 0,9%-ի, ինչը, սակայն, զգալի գերակատարում է ՀՆԱ-ի 2% տարեկան բյուջետային պակասուրդի պլանի համեմատ։

Հոկտեմբերի պակասուրդը պայմանավորված է կապիտալ ծախսերի արագացմամբ, ինչպես նաեւ եկամուտների հավաքագրման ծավալների աճի նվազմամբ։ Հոկտեմբերին՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ կապիտալ ծախսերի աճը կազմել են մինչեւ 40%, մասնակի փոխհատուցելով տարեսկզբի դանդաղ կատարողականը:

Դեռեւս տարվա սկզբից մինչեւ հոկտեմբեր բյուջեով նախատեսված կապիտալ ծախսերի կեսից էլ քիչն է իրականացել։ Հոկտեմբերին եկամուտների աճ չի գրանցվել, թեեւ տարվա սկզբից մինչեւ հոկտեմբեր՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ դեռեւս 19%-ով բարձր է։

Պետական պարտքը (չհաշված ՀՀ ԿԲ-ի պարտքը) 2019-ի հոկտեմբերի վերջի դրությամբ կազմել է կանխատեսվող տարեկան ՀՆԱ-ի մոտ 47,5%-ը, ինչը նվազում է ցույց տալիս 2018-ի ավարտի դրությամբ ՀՆԱ-ի 51,3%-ի համեմատ։ ՀՀ ազգային ժողովը հաստատել է 2020-ի պետական բյուջեի վերանայված նախագիծը, որտեղ թիրախավորված է ՀՆԱ-ի 2,3% պակասուրդ։ Վերջերս ի պատասխան վերջին նպաստավոր միտումների՝ Ֆիթչի վարկանիշային գնահատականներում Հայաստանի օտարերկրյա արժույթով երկարաժամկետ թողարկողի գնահատականը բարձրացել է «BB-»-ից «B+»-ի, եւ հեռանկարը գնահատվել է «կայուն»:


Աղքատության ցուցանիշը 2018-ին նվազել է մինչեւ 23,5%՝ 2017-ի 25,7%-ի համեմատ

Նվազումն ավելի արտահայտված է եղել գյուղական շրջաններում եւ մայրաքաղաք Երեւանում, մինչդեռ մյուս երկրորդային քաղաքներում աղքատության ցուցանիշը բարձրացել է։

Վարկերի ու ավանդների պորտֆելներն աճել են

Վարկերն ու ավանդները հոկտեմբերին աճել են՝ գերազանցելով 15%-ը, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Ավանդադրումների աճի տեմպը փոքր-ինչ գերազանցում է վարկավորման ընդլայնման տեմպին։ Թե՛ վարկերի, թե՛ ավանդների պորտֆելներն աճել են տեղական արժույթով բաղադրիչի շնորհիվ՝ այս կերպ նպաստելով դոլարիզացիայի ցուցանիշի նվազմանը։