“Մուրան” ընկերության գլխավոր տնօրեն Աշոտ Շահմուրադյանի հարցազրույցը ՄԵԴԻԱՄԱՔՍ գործակալությանն ու Banks.am վեբ-պորտալին

- Ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի ավտովարկավորման շուկայի իրավիճակը: Ինչպիսի՞ն է այդ շուկայի դինամիկան վերջին 1-2 տարիների ընթացքում:

- Ներկայումս Հայաստանի ավտովարկավորման շուկան կարելի է պայմանականորեն բաժանել երկու հատվածի` առաջնային եւ երկրորդական շուկաներ: Իրավիճակն ավտովարկավորման շուկայում գնահատում եմ որպես համեմատաբար կայուն:

Հարկավոր է հաշվի առնել, որ վարկը բանկային ապրանքատեսակ է, եւ ավտոդիլերները չեն կարող էապես ազդել նրա առաջխաղացման վրա, չնայած որոշակի քայլեր այդ ուղությամբ ձեռնարկում ենք:

Այս տեսանկյունից մեծ առաջընթաց կարելի է համարել Ford ավտոմեքենաների համար մեր կողմից առաջարկված 0% կանխավճարը` այսպիսի բան Հայաստանում դեռեւս չէր եղել: Բնական է, որ գնորդին հետաքրքրում է ոչ միայն կանխավճարն, այլեւ տոկոսադրույքը: Մեր բանկերը շեշտը դնում են կանխավճարի նվազեցման վրա, իսկ տարեկան տոկոսոադրույքը մնում է բավականին բարձր` 12-17%:

Իհարկե, բանկերի համար ուղենիշ է ծառայում միջին խավի այն ներկայացուցիչների վճարունակությունը, որոնք ունեն կայուն եւ բավականին բարձր եկամուտ, սակայն չունեն բավականաչափ խնայողություններ, որպեսզի կարողանան ապառիկ գնել մեքենա 30-50% կանխավճարով: Օրինակ Ռուսաստանում նման կանխավճար ունեցող ավտոմեքենաների տարեկան տոկոսադրույքը սկսում է 2%-ից, եւ բնական է, որ ավտովարկավորումն այնտեղ զարգանում է շատ ավելի արագ, քան Հայաստանում:

- Կա՞ն գործոններ, որոնք խոչընդոտում են ավտովարկավորման զարգացմանը Հայաստանում:

- Ավտոմեքենաների վարկավորման զարգացումն ուղղակիորեն կապված է ողջ ֆինանսական շուկայի զարգացման հետ, որում ներգրաված են բանկերը, վարկային կազմակերպությունները, ապահովագրական ընկերությունները: Այսօր շուկայի բոլոր մասնակիցները ձգտում են մաքսիմալ կերպով նվազեցնել իրենց ռիսկերը` պահպանելով բարձր տոկոսադրույքները: Մինչդեռ վարկավորման ռիսկերը նվազեցնելու ամենաարդյունավետ մեխանիզմներից է լիզինգը: Ընդհանուր առմամբ բանկերը առանց մեծ խանդավառության են կնքում լիզինգային պայմանագրեր, իսկ մասնագիտացված լիզինգային ընկերություններ մենք ըստ էության չունենք: Եվրոպայում ավտոմեքենաների վաճառքի ոլորտի վարկերի հիմնական ներգրավողները հենց լիզինգային ընկերություններն են:

Բանկային ոլորտի զարգացումը, Հայաստանի ՀՆԱ կառուցվածքում բանկային ակտիվների մասնաբաժնի աճը (այդ ցուցանիշը մեզ մոտ ավելի ցածր է, քան Ռուսաստանում եւ հարեւան երկրներում) պետք է լավ հիմք հանդիսանան
ավտովարկավորման շուկայի հետագա զարգացման համար:

- Ինչպե՞ս եք գնահատում ձեր ընկերությունների համագործակցությունը հայկական բանկերի հետ:

- Մենք պայմանագրային հիմունքներով համագործակցում ենք Հայաստանի գրեթե բոլոր բանկերի հետ, որպեսզի մեր գնորդներին հնարավորություն տանք ինքնուրույն որոշել իրենց հարմար վարկային պայմանները: Մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ երկարաժամկետ եւ կառուցողական համագործակցությունը բանկային ոլորտի հետ մեր բիզնեսի, ինչպես նաեւ ազգային տնտեսության իրական ոլորտի զարգացման կայուն գրավականն է: Կարծում եմ, որ բանկային ոլորտի հետագա զարգացումը հետագայում եւս հիմք կծառայի մեր փոխշահավետ համագործակցության համար ավտովարկավորման ոլորտում:

- Ինչպե՞ս է տեղի ունենում ավտոդիլերների եւ բանկերի միջեւ կանխավճարի գումարի, տոկոսադրույքի, վարկավորման ժամկետի եւ այլ հարցերի համաձայնեցման գործընթացը:

- Բնականաբար, այդ բոլոր չափանիշների որոշումը պահանջում է մանրակրկիտ եւ համակողմանի վերլուծություն ինչպես մեր,այնպես էլ բանկի կողմից: Բանկերի հետ բանակցությունների ճանապարհով փորձում ենք գտնել այսօրվա դրությամբ ավտովարկավորման առավել օպտիմալ բանաձեւը: Ընդ որում փորձում ենք հաճախորդին ներկայացնել վճարման մաքսիմալ ճկուն համակարգ եւ կարծում եմ, որ կարողացել ենք շուկայում հասնել լավագույն արդյունքների: Փորձում ենք մեր հնարավորություններից ելնելով նպաստել գնորդի վարկ ստանալուն, սակայն ցանկացած դեպքում վերջին խոսքը բանկին է պատկանում:

- Հայաստանում ձեր ընկերությունների կողմից ներկայացված ավտոմեքենաների ո՞ր տոկոսն է վաճառվում ապառիկ:

- Իհարկե, մենք վարում ենք վաճառքների վիճակագրություն եւ առաձին նշում ենք ապառիկ վաճառքները: Դա մեզ հնարավորություն է տալիս հետեւել ավտոմեքենաների շուկայում տեղի ունեցող գործընթացներին, դրանց զարգացման դինամիկային, գնահատել մեր ռիսկերը եւ դրանց հիման վրա իրագործել զարգացման ռազմավարական ծրագրերը: Կարելի է ասել, որ ապառիկ ավտոմեքենաներ ձեռք բերող հաճախորդների թիվն աճի միտում ունի: Այսօրվա դրությամբ, մեր կողմից վաճառված ավտոմեքենաների կեսից ավելին, իսկ ավելի կոնկրետ` 55%-ը, ձեռք են բերվել ապառիկ: Երկրում քաղաքակիրթ տնտեսական հարաբերությունների հետագա զարգացման հետ մեկտեղ այդ ցուցանիշը, կարծում եմ, կշարունակի աճել:

- Չե՞ք նախատեսում հետագայում ինքնուրույն զբաղվել ավտոմեքենաների ապառիկ վաճառքով` առանց ֆինանսական կազմակերպությունների մասնակցության:

- Նախ, այս կամ այն տեսակի վարկավորում իրականացնելու համար անհրաժեշտ է ստանալ Հայաստանի Կենտրոնական բանկի համապատասխան լիցենզիա: Ավտովարկավորման շուկայում ինքնուրույն խաղացողի դերում հանդես գալու անհրաժեշտություն մենք դեռեւս չենք տեսնում: Չնայած, հետագայում ամեն ինչ էլ հնարավոր է: Հայտնի է, որ արտասահմանում հաջողությամբ գործում են վարկային ծրագրեր, որոնք ուղղակիորեն կապված են այս կամ այն ավտոմոբիլային բրենդի հետ եւ իրագործվում են դիլերների կողմից: Այդպիսի ծրագրեր են առաջարկում General Motors-ը, Renault-ն, Nissan-ն ու այլ ընկերությունները:

Կա եւս մեկ գործոն` սեփական վարկային ծրագրի իրագործումը պահանջում է մեծաքանակ ազատ միջոցների առկայություն: Կարծում եմ, որ այսօր այս հարցը Հայաստանի համար այդքան էլ արդիական չէ:

- Հայաստանի բոլոր ավտոդիլերները գրանցում են վաճառքների զգալի աճ: Ինչպիսի՞ն է իրավիճակը Nissan-ի եւ ձեր ընկերության կողմից Հայաստանում ներկայացված այլ բրենդերի պարագայում:

- Երկրում տնտեսական իրավիճակի բարելավումն ու բնակչության բարեկեցության զուգահեռ աճը զգալի ազդեցություն ունեն ավտոմոբիլային շուկայի պահանջարկի դինամիկայի եւ կառուցվածքի վրա: Վաճառքներն աճում են, ինչպես առաջնային, այլպես էլ երկրորդական շուկաներում: Հետաքրքիր է, որ այս առումով Nissan-ն որոշ չափով առանձնանում է մյուս բրենդերից: Գոյություն ունի միջին գնային հատվածում գտնվող ավտոմեքենաների կայուն պահանջարկ, եւ մենք հնարավոր գնորդներին առաջարկելու բան ունենք: Հենց այս հատվածում Nissan ամտոմեքենաները հիանալի ընտրությունն են: Մյուս կողմից մենք աշխատում ենք մեր դիրքերը պահել նաեւ ՙպրեմիում՚ հատվածում: Մեզ մոտ, ինչպես եւ ողջ աշխարհում, թանկ ավտոմեքենան նրա սեփականատիրոջ հաջողության եւ սոցիալական դիրքի ցուցանիշ է հանդիսանում:

Վերջին շրջանում նկատվում է ռուսական ավտոմեքենաների վաճառքների նվազման միտում, ընդ որում ոչ միայն Հայաստանում, այլեւ հենց Ռուսաստանում: Ռուսական ավտոմեքենաները մրցակցությանը չեն դիմանում ու հետզհետե զիջում են իրենց դիրքերն ավելի դինամիկ արտասահմանյան մրցակիցներին:

Կարելի է պնդել, որ հայկական ավտոմեքենաների շուկայում կա լուրջ մրցակցություն, եւ դա մարտահրավեր է, որ ստիպում է մեզ լինել ավելի արդյունավետ եւ մեր բոլոր ջանքերն ուղղել դեպի մեր հաճախորդների կարիքների լիակատար բավարարումը: