Գրժեգորժ Կուչարսկի, Հայաստանի ֆոնդային բորսայի կառավարման խորհրդի անդամ, ռազմավարության գծով գլխավոր տնօրեն

Էլիզար Բուբնով, Կառուցվածքային ակտիվների գծով տնօրեն, «Dimension Investments»

Համեմատել անշարժ գույքի ներդրումները բորսայական առեւտրային ֆոնդում (Exchange-traded fund, ETF) ներդրումների հետ առաջին հայացքից վտանգավոր է: Ինչպես ասում է դասականը՝ եկեք տանձը խնձորի հետ չհամեմատենք։ Մյուս կողմից եւ՛ ETF-ները, եւ՛ անշարժ գույքը ներդրումներ կատարելու գործիքներ են: Դժվար է ընդհանրություններ չգտնել այս ներդրումային տարբերակներում, եւ նույնիսկ առավելություններ գտնել անշարժ գույքի ներդրումների կողմնակիցների ճշտությունը հաստատելու համար կամ ուշադրություն հրավիրել այլ ներդրումային հնարավորությունների, որոնք, ի թիվս այլոց, ETF-ներն են:

Չենք կարծում, որ արժե ներկայացնել անշարժ գույքը, քանի որ շատերս ամեն օր դրա հետ գործ ունենք։ Մյուս կողմից, ETF-ները գործիքներ են (որոնք կարելի է գնել ներդրումային ընկերությունների միջոցով), որոնք արտացոլում են ֆոնդային բորսայի ինդեքսները, ինչպիսիք են S&P 500-ը, Nasdaq 100-ը կամ որեւէ այլ գործիք, ներառյալ բորսայական առեւտրային գործիքներ (ETC):

Ֆոնդային բորսայում ներդրումները, ինչպիսիք են ETF-ները կամ բաժնետոմսերը, միջին վիճակագրական ներդրողի համար դեռեւս շոշափելի չեն եւ  ոչ նյութական ներդրումների ձեւեր են: Օրինակ անշարժ գույքը մենք կարող ենք տեսնել եւ շոշափել: Ահա թե ինչու մենք հակված ենք ավելի շատ ներդրումներ կատարել շոշափելի անշարժ գույքում, քան ETF-ներում: Անշարժ գույքի մասին մենք շատ բան գիտենք: ETF-ների մասին քչերն են լսել: Բացի այդ, բնակչության 4/5-ը չգիտի ֆոնդային շուկայում ներդրումներ կատարելու մասին, իսկ 1/5-ը պարզապես վախենում է դրանից։ ETF-ները տարածված են հատկապես ԱՄՆ-ում: ETF-ներում ներդրում կատարած ամերիկացիների ակտիվները զգալիորեն գերազանցում են ավանդական հիմնադրամներում ներդրված ակտիվների ծավալը։

ETF-ները ֆոնդեր են, որոնց բաժնետոմսերը վաճառվում են բորսաներում, ինչպես սովորական բաժնետոմսերը եւ պարտատոմսերը: Այս միջոցները կառավարում են պրոֆեսիոնալ ակտիվների կառավարիչները, որոնք ներդրումներ են կատարում տարբեր ֆինանսական գործիքներում՝ համաձայն ֆոնդի թողարկման փաստաթղթերում խստորեն սահմանված ներդրումային քաղաքականության: ETF-ները չափազանց տարածված ներդրումային գործիքներ են ողջ աշխարհում, ինչպես ԱՄՆ-ի, այնպես էլ Եվրոպայի զարգացած շուկաներում:

ETF-ի հիմնական նպատակն է բաժնետերերին ամենահարմար ձեւով որոշակի ներդրումային ռազմավարություն ներկայացնել:

Պատկերացնենք, որ հաճախորդը ցանկանում է գնել ոչ թե մեկ կոնկրետ ԱՄՆ հասանելի  բաժնետոմս (օրինակ՝ Apple-ի կամ Tesla-ի), այլ մուտք գործել ԱՄՆ-ի ընդլայնված ֆոնդային շուկան՝ չունենալով միլիոնավոր դոլարներ՝ շուկայի կառուցվածքին համապատասխան պորտֆել ստեղծելու համար, այլ ունենալով, օրինակ, ընդամենը 20 դոլար։ Նա ձեռք է բերում բաժնետոմս ETF-ում, որը ներդրումներ է կատարում S&P 500 ինդեքսի բոլոր 500 բաժնետոմսերում եւ մուտք գործում Միացյալ Նահանգների ամբողջ ֆոնդային շուկան:

Կամ հաճախորդը ցանկանում է գնել ոսկի, բայց չի ցանկանում այն ֆիզիկապես պահել տանը՝ ոսկերչական իրերի եւ մետաղադրամների տեսքով, կամ բանկային չհրկիզվող պահարանում՝ ձուլակտորների տեսքով: Նա կարող է գնել ETF բաժնետոմսեր, որոնք ապահովված են ֆիզիկական ոսկով եւ պահվում են պահուստային բանկում՝ հիմնադրամի անունով: Փաստաթղթերով հաճախորդն այս դեպքում դառնում է այս ոսկու մի մասի սեփականատերը:

Այս ETF-ների ակտիվների կառավարիչները սովորաբար հեղինակավոր ընկերություններ են, որոնցից ամենահայտնիներն են Blackrock-ը, Vanguard-ը եւ State Street-ը, որոնք կառավարում են տրիլիոնավոր դոլարների ակտիվներ:

Ճանաչում. անշարժ գույք ընդդեմ ETF-ների՝ 1:0

Նպատակը` ներդրումային հորիզոն

Ներդրումային նպատակը որոշելը կարեւոր է յուրաքանչյուր սկսնակ (եւ ոչ միայն) ներդրողի համար: Կան եւ՛ կարճաժամկետ նպատակներ՝ գումար խնայել հաջորդ տարվա տոների կամ այլ հաճույքների համար, եւ՛ երկարաժամկետ նպատակներ՝ թոշակի անցնել, երեխաների համար կյանքի հեշտ մեկնարկ ապահովել կամ ապագայի կապիտալ կուտակել: Հեռանկարային նպատակ սահմանելը դժվար է. մշուշոտ ապագան, հաճախ հեռանկարի բացակայությունն ու անսպասելի ծախսերը խանգարում են երկարաժամկետ ծրագիր կազմել։

Լեհաստանում, օրինակ, ըստ վերջին զեկույցների (մեկից ավելի հնարավոր պատասխան)՝ լեհերի 65%-ը որպես խնայողության նպատակ նշել է այսպես կոչված «սեւ օրը եւ ապագան ապահովելը»: 32%-ի համար գումար խնայելու նպատակը հանգիստն ու արձակուրդներն են, 25%-ի համար՝ տան կահավորումն ու վերանորոգումը, իսկ 21%-ի համար՝ կենսաթոշակային ապահովությունը։ Թե՛ շահույթի նպատակով անշարժ գույք գնելը, թե՛ ETF-ներում ներդրում կատարելը կարող են երկարաժամկետ ներդրումներ լինել: Իհարկե, կան բացառություններ. ներդրողներ, որոնք ամեն օր խաղում են (ներդնում) ֆոնդային բորսայում եւ վերահսկում շուկան, եւ անշարժ գույքի սպեկուլյանտներ (դրական իմաստով, որպես շուկայի մաս), որոնք բնակարաններ են գնում վերանորոգելու եւ շահույթով վերավաճառելու համար: Այնուամենայնիվ, տարբեր ETF-ներ կարող են ներդրողին տրամադրել լուծումների շատ լայն շրջանակ՝ ներդրումային հորիզոնի առումով. մի մասը հարմար է երկարաժամկետ նպատակների համար, մյուսը՝ ֆինանսական սպեկուլյացիայի:

Ներդրումային հորիզոն՝ անշարժ գույք ընդդեմ. ETF-ներ - ոչ-ոքի

Գնման նախապատրաստում – վերլուծություն

Երկու ներդրումների դեպքում էլ կարեւոր է ճիշտ լուծում ընտրելը։ Աշխարհում կան ավելի քան 9000 ETF-ներ: Blackrock-ը, որն աշխարհի խոշորագույն ETF մատակարարն է՝ 9,1 տրիլիոն դոլար կառավարվող ակտիվներով, ունի 427 ETF, որոնք վաճառվում են ԱՄՆ շուկաներում: Անշարժ գույքի առաջարկը նույնպես հսկայական է։ 2022 թվականին Հայաստանում իրականացվել է անշարժ գույքի առքուվաճառքի շուրջ 48.000 գործարք, իսկ ԱՄՆ-ում՝ մոտ 4 միլիոնի։ Ցավոք, հայտնի չէ, թե գույքի որ մասն է ձեռք բերվել որպես ներդրում։

Ճիշտ երկարաժամկետ լուծում ընտրելու համար մենք պետք է վերլուծենք շուկաները.

• անշարժ գույք - տեղական կամ արտասահմանյան շուկա, մեծ կամ փոքր քաղաքներ, ինչ տեսակի գույք՝ տուն, բնակարան կամ բնակարան ծովի մոտ կամ լեռներում, մեկ քառակուսի մետրի գինը, գների պատմական փոփոխությունները, գրավչությունը, գործարքի ծախսերը, արժույթը եւ, իհարկե, ակնկալվող շահույթը
• ETF-ներ - տեղական կամ արտաքին շուկա (մեծ կամ փոքր), մեծ կամ փոքր ընկերություններ, բաժնետոմսեր, պարտատոմսեր, կոնկրետ ոլորտներ կամ լայն շուկա, ապրանքներ (ոսկի, արդյունաբերական մետաղներ, նավթ, գազ, ցորեն կամ նույնիսկ սուրճի հատիկներ), անշարժ գույք (կա նաեւ ETF-ներում), գինը, գների պատմական փոփոխությունները, ծախսերի գործակիցները (ակտիվների կառավարիչների վճարները), գործարքի ծախսերը, արժույթը եւ, իհարկե, ակնկալվող շահույթը:

Այս ներդրումները գնելիս մենք պետք է կիրառենք նույն մեթոդաբանությունը։ Անշուշտ, հոգեբանորեն կամ «բնազդով» մեզ ավելի հեշտ է գործ ունենալ այն հատկությունների հետ, որոնց մենք առնչվում ենք ամեն օր: Պետք է հիշել, որ գնումը կատարում են ոչ միայն ցանկություններով եւ տպավորություններով, այլեւ գիտելիքներով եւ հաշվարկված վերլուծություններով: Կարող ենք նաեւ օգտվել փորձագիտական խորհրդատվությունից կամ ոլորտի փորձառու մասնագետների հրապարակումներից:

Ներդրումների վերլուծություն. անշարժ գույք ընդդեմ ETF-ների ոչ-ոքի

Գնման գործընթաց

Անշարժ գույքի գովազդների մեծ մասը կարելի է գտնել կայքերում, որոնց պետք է այցելել կամ գրանցվել: Իհարկե, տեղեկատվության եւ առաջարկի համար կարող ենք այցելել մեր ընտրած կառուցապատողին: Եթե ունենք գույք ձեռք բերելու գիտելիքներ եւ հմտություններ (հողամասերի եւ հիփոթեքային գրանցամատյանների ստուգում, կառուցապատողից կամ վաճառողից փաստաթղթերի հավաքում, տարածքում գների համեմատություն), գնումը կատարում ենք ինքներս։ Եթե չենք ցանկանում, օգտվում ենք անշարժ գույքի խորհրդատուի ծառայություններից, որին հաճախ անվանում են միջնորդ: Դա նման է ETF-ներում ներդրումներ կատարելուն:

Ֆոնդերի ցուցակները կարելի է գտնել բազմաթիվ ներդրումային ընկերություններում, իսկ հաշիվ կարելի է բացել ինչպես հեռախոսով, այնպես էլ համակարգչի օգնությամբ: Իհարկե, կարելի է հանդիպում կազմակերպել ձեր ընտրած ներդրումային ընկերությունում՝ տեղեկատվություն եւ առաջարկ ստանալու համար: ETF-ներ կարելի է գնել առանց տանից դուրս գալու, իսկ բուն գործարքը, ձեր բրոքերային հաշվին գումար փոխանցելուց հետո, չպետք է 5 րոպեից ավելի տեւի: Ներդրումային ընկերությունում մենք կարող ենք օգտվել փորձառու վերլուծաբանների եւ մենեջերների ծառայություններից: Եթե գիտենք, թե ինչպես ներդրումային ընկերության միջոցով ներդրումներ կատարել, ուրեմն ունենք նման բրոքերային հաշիվ եւ կարող ենք անմիջապես սկսել ներդրումներ կատարել ETF-ներում:

Անշարժ գույքի ձեռքբերման գործընթացն ավելի ժամանակատար է, քան ETF-ներինը. ժամանակ է պետք ծախսել դիտումների, պայմանագրերը կնքելու եւ վերջնականացնելու լրացուցիչ ծախսերի վրա: Երկու ներդրումներն էլ թափանցիկ են. մենք գիտենք, թե որտեղ ենք ներդրումներ կատարում: Գույքի պայմանագիրը սովորաբար ստուգվում է պրոֆեսիոնալ բրոքերի կամ նոտարի կողմից՝ իրավական թերություններ հայտնաբերելու նպատակով:

Գնման գործընթացը. անշարժ գույք ընդդեմ ETF-ների 0:1

Ներդրումային ծախսեր

Մենք շատ ավելի մեծ գումար ենք ծախսում (միջինում եւ ընդհանրապես) անշարժ գույքի վրա, քան ֆոնդային շուկայի ներդրումների վրա, ուստի պետք է հաշվի առնենք նաեւ ավելի մեծ ծախսերը: Անշարժ գույքի գնման հետ կապված ծախսերը ներառում են ոչ միայն գույքի գինը, այլ նաեւ այլ ծախսեր, օրինակ՝ նոտարի վարձատրություն, քաղաքացիական գործարքների հարկ: Գույքի արժեքը բարձրացնող ծախսերից են, օրինակ, գույքի արդիականացումը:

Որքան մեծ է ներդրման գումարը ETF-ներ գնելիս, այնքան ավելի ցածր են գործարքի ծախսերը: Դրանց առքը ներառում է բրոքերային միջնորդավճար, որը գանձվում է ներդրումային ընկերության կողմից, ինչպես նաեւ պահառության վճար, որը կանոնավոր կերպով վճարվում է ETF-ի բաժնետոմսերի պահպանման համար: Բացի այդ, յուրաքանչյուր ETF ունի այսպես կոչված «ծախսերի հարաբերակցություն», որը ներառում է կառավարման վճար (ակտիվների կառավարչի վարձատրությունը) եւ ֆոնդի եւ դրա կառավարչի վարչական ծախսերը: Խոշոր եւ հայտնի ֆոնդերի դեպքում, որոնք կապված են պարտատոմսերի կամ արժեթղթերի շուկայի մեծ պորտֆելների հետ  նման վճարները կարող են լինել մի քանի հարյուրորդական տոկոսից (տարեկան 0,01-0,10%) մինչեւ մի քանի տոկոս՝ ավելի էկզոտիկ ռազմավարությունների դեպքում: Այնուամենայնիվ, ETF-ների հետ կապված ընդհանուր ծախսերը համեմատաբար ցածր են:

Ֆոնդային բորսայում ցուցակված ֆոնդերը առկա ամենամատչելի լուծումներից են, որոնք առկա են ներդրումային ֆոնդերի շուկայում: Ծախսերը, ինչպիսիք են՝ միջնորդավճարներ, պահառություն եւ կառավարման վճարներ եւս շատ ցածր են: Անշարժ գույքի ծախսերը ներառում են գործակալի միջնորդավճար, նոտարական ծախսեր, հարկեր եւ բնակարանի նորոգման ծախսեր, ապահովագրության եւ գործառնական ծախսեր:

Ծախսեր. անշարժ գույք ընդդեմ ETF-ների 0:1

Շահութաբերություն

Եթե տվյալ գույքը կամ ֆոնդային բորսայի ինդեքսը վերջին տարիներին աճ են գրանցել, չի նշանակում, որ հաջորդ տարիները նույնպես կլինեն շահութաբեր։ Անշարժ գույքի եւ ETF-ներւմ ներդրումներ կատարողներն ունեն երկարաժամկետ ներդրումային հորիզոն։

Ի՞նչպես է որոշում անշարժ գույքի գինը:

Անշարժ գույքի գինը որոշվում է տոկոսադրույքներով եւ հիփոթեքային վարկերի մարժաներով: Էժան փողը մարդկանց դրդում է գնել անշարժ գույք: Ցածր տոկոսադրույքները ազդում են նաեւ ավանդների եւ պարտատոմսերի վրա եւ դրանք այլեւս գրավիչ չեն լինում համեմատած վարձով բնակարանների հետ։

Անշարժ գույքի գնի վրա ազդում են նաեւ. բնակարանի վարձակալության բարձր արժեքը (վարկի շահութաբերություն), հասարակության բարեկեցության աճը, գերբնակեցված բնակարաններում եւ ծնողների հետ (ընտանեկան տանը) ապրողների բարձր տոկոսը, ժողովրդագրությունը (քաղաքային բնակիչների թվի աճը), պահանջարկի աջակցության ծրագրերը, օրինակ՝ գրավիչ վարկերը, երկրի բարձր տնտեսական եւ քաղաքական կայունությունը, բարձր ներգաղթը տվյալ երկիր եւ քաղաք։

Ի՞նչպես է որոշում ETF-ի գինը:

ETF-ի գնահատումը կախված է դրա հիմքում ընկած ակտիվների գնահատումից, օրինակ՝ ոսկու գնից, նավթի գնից կամ բաժնետոմսերի գնից, որոնք ներառված են ինդեքսում, որոնց ETF-ը նմանակում է: Եթե մեր ֆոնդը հիմնված է ամերիկյան կամ տեղական ընկերությունների ինդեքսի վրա, ապա այդ ընկերությունների վիճակը կազդի դրանց գնի վրա, որն իր հերթին կազդի մեր ունեցած ETF-ի վրա:

Ցուցակված ֆոնդերը ներառում են ոչ միայն բաժնետոմսեր, այլ նաեւ պարտատոմսեր, ապրանքներ եւ անշարժ գույք, որոնք արտացոլվում են աշխարհի տարբեր ինդեքսներում:

Շահույթի հեռանկարներ

Մենք չգիտենք, թե ինչպես կզարգանա անշարժ գույքի շուկան տվյալ երկրում, եւ արդյոք անշարժ գույքի մեջ ներդրումներ կատարելը մեծ շահույթ կբերի։ Եթե ներդրումային գույք ենք գնում մեծ քաղաքի լավ տարածքում միայն վարձակալության տալու համար եւ առանց վարկի, ապա այս պարագայում շահույթ, անշուշտ, կստանանք: Լեհաստանում բնակարանի վարձակալությունից ստացված միջին շահույթը մոտավորապես 5% է, եւ եթե դրան գումարենք բնակարանի արժեքի աճը, ապա այն կլինի շահավետ ներդրում։ Ներդրումի շահութաբերության անկման վրա հիմնականում ազդում են վարկային միջոցների օգտագործումը, գույքի ժամանակի ընթացքում արժեզրկումն ու տարիքը:

Համաձայն հանրայնորեն հասանելի տվյալների, Լեհաստանում վերջին 10 տարիների ընթացքում բնակարանների գնի աճը մոտավորապես 76% է: Այս ընթացքում եղել են նաեւ գնի ժամանակավոր անկումներ՝ այսպես կոչված «ուղղումներ»։

Երբ խոսքը վերաբերում է ETF-ներին, մենք ունենք մեծ ընտրության հնարավորություն: Եթե վերլուծենք ֆոնդային շուկայի ETF-ները, կտեսնենք, որ S&P 500 ինդեքսը, ներառյալ ամերիկյան ընկերությունների շահաբաժինները, վերջին 10 տարվա ընթացքում աճել է 185%, իսկ ամերիկյան տեխնոլոգիական ընկերությունների Nasdaq ինդեքսը՝ մոտ 350%: Լեհական միջին չափի ընկերությունների mWIG40 ինդեքսը շահաբաժիններով թույլ է տվել ստանալ մոտավորապես 100% շահույթ վերջին 10 տարիների ընթացքում, իսկ sWIG80-ը՝ մոտ 90%: Անշուշտ, այս ժամանակահատվածում եղել է նաեւ այնպես, որ ինդեքսների շուկայական գները ցածր են եղել սկզբնական գնման գնից:

2023 թվականի երրորդ եռամսյակում Երեւանի բազմաբնակարանային շենքերում անշարժ գույքի միջին շուկայական արժեքը դրամով 9,4%-ով բարձր էր նախորդ տարվա ցուցանիշից։ Հաշվի առնելով այս ժամանակահատվածում ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ դրամի արժեւորումը, վերոնշյալը համապատասխանում է ԱՄՆ դոլարով 15% եկամտաբերության։ Սա ավելի բարձր է, քան ոսկու 10,8% եկամտաբերությունը, բայց ցածր է S&P 500-ի 19,7% եկամտաբերությունից նույն ժամանակահատվածում: Ե՛վ ոսկու, եւ՛ S&P 500-ում ներդրումները կարող են իրականացվել ETF-ների միջոցով:
 
Երկու ներդրումների եկամուտները համեմատելի են եւ կարող են տարբեր լինել տարբեր ժամանակներում: Ե՛վ անշարժ գույքը, եւ՛ ETF-ները կարող են շահավետ լուծումներ լինել ներդրողների համար։ Ապագայի մասին դժվար է ինչ-որ բան ասել, քանի որ կարծիքներն ակնհայտորեն տարբեր են: Կառուցապատողներն ու անշարժ գույքի գործակալները կպնդեն, որ անշարժ գույքի գները բարձրանալու են։ Մյուս կողմից, Ֆոնդային շուկայի եւ ETF-ների կողմնակիցները կանխատեսում են, որ անշարժ գույքի շուկայում շուտով ճգնաժամ է լինելու։
    
Շահույթ. անշարժ գույքն ընդդեմ ETF-ների. ոչ-ոքի

Ռիսկայնություն

Ե՛վ անշարժ գույքի, եւ՛ ETF-ների ձեռքբերման ռիսկերը միանման են. մենք կարող ենք կորցնել ներդրված միջոցների մի մասը: Եթե պարզվի, որ ներդրումների վնասը հասել է մեզ համար անընդունելի մակարդակի, ապա գույք վաճառելը շատ ավելի ժամանակատար է։ Մենք կարող ենք վաճառել ցուցակված ֆոնդերը, եթե մտնենք ներդրումային ընկերության կայք եւ մուտքագրենք այն գինը, որով ցանկանում ենք վաճառել մեր ֆոնդերը: Մենք կարող ենք վաճառել այնտեղ ներդրված միջոցների ցանկացած մասը։ Այնուամենայնիվ, եթե վստահ ենք մեր ռազմավարության եւ աճի մեջ, կարող ենք գնել ETF-ներ՝ միջինացնելով գինը: Անշարժ գույքի դեպքում պետք է շատ կանխիկ գումար ունենանք նոր բնակարան գնելու համար, իսկ մասնակիորեն վաճառել գույքն ընդհանրապես անհնար է։

Ռիսկերի դիվերսիֆիկացիան ETF-ների դեպքում կարող է շատ ավելի մեծ լինել՝ հաշվի առնելով ֆոնդերի քանակն ու ինդեքսի կառուցվածք: Օրինակ՝ S&P500-ի ETF-ը ներդրումներ է կատարում ԱՄՆ 500 խոշորագույն ընկերություններում: Մենք կարող ենք գնել մի քանի ETF  հիմնված տարբեր շուկաների, երկրների եւ ապրանքների վրա: Ինչ վերաբերում է անշարժ գույքին, ապա պետք է մեծ գումար ներդնել մեկ օբյեկտում: Երեւանում 60 մ2 մակերեսով բնակարանի միջին գինը 2023-ի երրորդ եռամսյակում կազմել է մոտ 64,000 դոլար։ 64,000 դոլարով կարելի է ստեղծել ETF-ների դիվերսիֆիկացված պորտֆել՝ տարբեր շուկաներում եւ տարբեր գործիքներով: Եվ եկեք չմոռանանք, որ անշարժ գույքը խիստ ցիկլային ոլորտ է, որը զգայուն է տնտեսական անկումների նկատմամբ, իսկ ETF-ներով կարելի է ներդրումներ կատարել նույնիսկ անորոշ ժամանակներում այն գործիքներում, որոնք ավելի հաջողակ կլինեն, քան անկումային շուկաները:

Մյուս կարեւոր կետը իրացվելիությունն է։ Տունը արագ վաճառելը կարող է դժվար լինել, եւ սովորաբար որքան արագ եք ցանկանում այն վաճառել, այնքան ավելի մեծ զեղչեր պետք է անեք: Ամենամեծ ETF-ներն ունեն տասնյակ միլիարդավոր դոլարների ամենօրյա առեւտրի ծավալներ, ուստի ներդրումներից ազատվելը կարող է մի քանի վայրկյան տեւել: Փոխհաշվարկի ժամկետը սովորաբար զրոյից մինչեւ երկու օր է՝ կախված շուկայից, այնպես որ առեւտրի ավարտից գրեթե անմիջապես հետո ձեր բանկային հաշվին կարող եք տեսնել վաճառքի գումարը:

Լինելով իրացվելի շուկայական գործիքներ՝ ETF-ները թույլ են տալիս բրոքերի միջոցով բարձրացնել մարժայի ֆինանսավորումը (փոխառնված գումար): Անշարժ գույքը կարող է օգտագործվել որպես գրավ բանկային վարկ ստանալու համար, բայց այս գործընթացը շատ ավելի երկար կտեւի: Սակայն անշարժ գույքի դեպքում վարկերի տոկոսադրույքները սովորաբար ավելի ցածր են։

Արձագանքման ժամանակը, դիվերսիֆիկացիան եւ ներդրումների հասանելիությունը ETF-ների առավելությունն են:

Անշարժ գույքում եւ ETF-ներում ներդրումներ կատարելը բազում այլ նմանություններ ունի.
 
• Կարող եք դիմել պրոֆեսիոնալ աջակցություն կամ կապվել մեկի հետ, ով կօգնի ձեզ գործարք կատարել
• Երկու ներդրումներից ստացած շահույթի համար էլ պետք է հարկ վճարեք
• Ներդրումները կարող ենք դիտարկել ոչ միայն տեսանելի ձեւով (բնակարան կամ բրոքերային հաշվի արժեքը), այլեւ գնային փոփոխություններով: Երբ խոսքը գնում է ETF-ներում ներդրումներ կատարելու մասին, մենք ունենք մանրամասն տեղեկություններ ընթացիկ գնի կամ գների փոփոխությունների պատմության մասին: Անշարժ գույքի դեպքում գները ավելի պայմանագրային են, քանի որ բանակցելի են։

Ամփոփենք. թե՛ անշարժ գույքի, թե՛ ETF-ների ներդրումները կարող են նպատակահարմար ներդրումային գործիքներ լինել: Յուրաքանչյուր գործողություն, որն ուղղված է ապահովելու մեր ապագան եւ փողի ավելցուկը ֆինանսական շուկայի գործիքներում կամ անշարժ գույքում, բորսայական ապրանքներում, արվեստում եւ այլնի մեջ ներդնելու, պահանջում է գիտելիք եւ մանրակրկիտ վերլուծություն: Սխալներից խուսափելու համար պետք է հաշվի առնել նաեւ մասնագետների խորհուրդները:

Եկեք բոլոր ձվերը մի զամբյուղի մեջ չդնենք: Հարուստ եւ փորձառու ներդրողների մեծ մասը, ինչպիսիք են Բոդո Շաֆերը եւ Ուորեն Բաֆեթը, ասում են, որ ձեր եկամտի առնվազն 10%-ը պետք է հատկացնեք ներդրումներին: Եվ դա լավ կանոն է՝ անկախ նրանից՝ անշարժ գույք է, թե ETF կամ երկուսն էլ: Վերադառնանք հոդվածի սկզբում նշված հարցադրմանը՝ համեմատելի են արդյո՞ք խնձորն ու տանձը: Կարեւոր է նկատել , որ խնձորը չի բացառում տանձի օգտագործումը, այլ բազմազանություն մտցնում մեր ճաշացանկում։